Το άρθρο της Κυριακής - Αθανάσιος Διάκος

Ο ΜΑΡΤΥΡΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ ΤΟΝ ΑΠΡΙΛΙΟ ΤΟΥ 1821

Γράφει ο ποιητής-συγγραφέας Νίκος Μπατσικανής

Ο Αθανάσιος Διάκος γεννήθηκε στη Μουσουνίτσα Παρνασσίδας το 1786. Το επώνυμό του ήταν Μασσαβέτας. Η οικογένειά της μητέρας του (Γραμματικού) ανήκε στους Αρματολούς της περιοχής. Ο παππούς του ήταν καπετάνιος.

Ο ίδιος, παρ’ ότι είχε μπολιαστεί με το επαναστατικό πνεύμα, δέχτηκε να χειροτονηθεί ιεροδιάκονος, στην εφηβική ηλικία. Γνώριζε, πως κι ο Κοσμάς ο Αιτωλός, η άλλη μεγάλη μορφή της Ρούμελης, προσέφερε τα μέγιστα στον Αγώνα κατά της Τουρκοκρατίας. Υπηρέτησε σε μικρό Μοναστήρι της Πλάκας στην Αθήνα.

Αργότερα, ακολουθώντας την πατρογονική παράδοση, και λόγω του ότι η μέρα της Επανάστασης πλησίαζε, πέταξε τα ράσα και εντάχθηκε στο σώμα του οπλαρχηγού της περιοχής Σκαλτσοδήμου. Το διάστημα 1814-1816, υπηρέτησε τον Αλή Πασά στα Γιάννενα. Εκεί συνδέθηκε κι έγινε το πρωτοπαλίκαρο του Οδ. Ανδρούτσου, ο οποίος αργότερα τον πήρε μαζί του στο αρματολίκι της Λειβαδιάς. Το 1818, μυήθηκαν και οι δύο στη Φιλική Εταιρεία. Η έκρηξη της Επανάστασης, την οποία κήρυξε εκείνος στην Ανατολική Στερεά, τον βρήκε οπλαρχηγό της περιοχής. Συνεργαζόμενος με τους άλλους καπεταναίους εκεί, όπως Πανουργιά, Δυοβουνιώτη, Καλύβα, Μπακογιάννη, διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο στην οργάνωση του Αγώνα. Μαζί αποφάσισαν να αντιταχθούν στην εκστρατεία του νέου Πασά των Ιωαννίνων Χουρσίτ, που έστειλε 9.000 Τούρκους να ενισχύσουν το Μωρηά, με επικεφαλής τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιοσέ Μεχμέτ.

Η μάχη δόθηκε στην πεδιάδα του Σπερχειού, κοντά στις Θερμοπύλες του Λεωνίδα, όπου και ο Αυτοκράτορας Νικηφόρος Ουρανός είχε νικήσει άλλους επιδρομείς. Τελικά, με 500 μόνο άνδρες, και χωρίς την υποστήριξη των λοιπών καπεταναίων, αντιμετώπισε τον εχθρό στη γέφυρα της Αλαμάνας. Ύστερα από σκληρή μάχη, στην οποία οι λίγοι Έλληνες έπεσαν νεκροί, αφού είχαν σκοτώσει περί τους δεκαπλάσιους Τούρκους, ο ίδιος και δέκα πιστοί φίλοι του υποχρεώθηκαν να καταφύγουν κοντά στη Μονή Δαμάστας αμυνόμενοι, χωρίς βόλια και με τα σπαθιά σπασμένα. Τα νερά του Σπερχειού είχαν γίνει κόκκινα από το πολύ αίμα και οι όχθες του ήταν γεμάτες από κουφάρια. Στο τέλος, απόμεινε μόνος με τραύμα στο δεξί ώμο του. Πιάστηκε αιχμάλωτος και οδηγήθηκε στη Λαμία. Ο Ομέρ Βρυώνης, έχοντας μάθει την παλικαριά τού πιο τραγουδισμένου και αγνού ήρωα του ’21, του πρότεινε συνεργασία. Ο Διάκος, αν και ήξερε τι τον περιμένει, αρνήθηκε να αλλαξοπιστήσει και θανατώθηκε με ανασκολοπισμό (παλούκωμα), όπως συνηθιζόταν επί Μωάμεθ Β΄.

Στο μέρος που ενταφιάστηκε καίει άσβεστο καντήλι αιώνες, για να φωτίζει ως φάρος την Ελλάδα και όλη την Οικουμένη. Ήταν Απρίλιος του 1821 κι εκείνος μόλις 35 ετών. Στο τόπο της μάχης στήθηκε ψηφιδωτό-ανδριάντας, στο 105 χλμ. της Εθνικής οδού. Τη Λαμία κοσμεί μεγαλοπρεπής ανδριάντας, πάνω σε βάθρο, που έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα ωραιότερα αγάλματα της νεότερης Γλυπτικής Ελληνικής Τέχνης. Οι αρχές του Νομού Φθιώτιδας οργανώνουν, κάθε χρόνο, προς τιμή του γιορτές, τα «Διάκεια». Οι έλληνες είμαστε υπερήφανοι που είχαμε τέτοιους προγόνους Ο θάνατός του υμνήθηκε από τη λαϊκή μούσα και ο ίδιος έχει ανακηρυχτεί σε Εθνικό ήρωα και μάρτυρα. Είναι γνωστοί στο Πανελλήνιο οι στίχοι :

«Τέτοια ζωή μες στη σκλαβιά, τι θέλεις να την κάνω;
Εγώ Γραικός γεννήθηκα Γραικός και θα πεθάνω…
Για δες καιρό που διάλεξε ο Χάρος να με πάρει,
τώρα που ανθίζουν τα κλαριά και βγάζει η γη χορτάρι».