Η ιστορία των λέξεων: Καντάφι, Λιβύη, Πετρέλαιο και Βενζίνη

Γράφει ο Γιώργος Δαμιανός

Το όνομα Μουαμάρ αλ Καντάφι (Muammar Muhammad al-Gaddafi, مُعَمَّر ٱلْقَذَّافِيّ, προφορά:‎ Muʿammar al-Qaḏḏāfī), καθιερώθηκε στην Ελλάδα με την προφορά «Καντάφι», αντί «Γαδάφι». Το όνομα Καντάφι προέρχεται από το ρήμα της αραβικής γλώσσας γαδφ > قذف, το οποίο σημαίνει «ρίχνω, πετάω», αλλά και «συκοφαντώ». Συνεπώς, το όνομα Καντάφι ερμηνεύεται ως ο «βάλλων», αλλά και ο «διαβάλλων», ο «δυσφημιστής», ο «συκοφάντης». Τα ονόματα των οικογενειών των νομάδων της βόρειας Αφρικής, στην πλειοψηφία τους, είτε προσδιορίζουν τον τόπο καταγωγής, είτε είναι απλά παρωνύμια (παρατσούκλια).

Με τον όρο Λιβύη, από τη εποχή του Ομήρου, και αργότερα στον Ηρόδοτο, προσδιόριζαν είτε τη Β. Αφρική είτε και ολόκληρη την Ήπειρο της Αφρικής. Η λέξη προσδιορίζει τον αρχαίο λαό των Libu ή Rbu. Επειδή στην ιερογλυφική γραφή δεν υπάρχουν φωνήεντα και χρησιμοποιείται το ίδιο σύμβολο για το «R» και το «L» για αυτό και, αρχικά, διαβαζόταν με διάφορους τρόπους: Rabu/ Labu/ Rebu κ.ά. Ο τελικός ήχος καθιερώθηκε με την ελληνική προφορά ως Λίβυς (γεν. -υος).

Η λέξη πετρέλαιο (πέτρα + έλαιο) είναι ελληνογενής. Παρήχθη από το τον Γερμανό γεωολόγο Georg Bauer, γνωστός και ως Georgius Agricola. Η λ. Petroleum αναφέρεται για πρώτη φορά στο έργο του Bauer: De Natura Fossilium, εκδ. 1546.

Η βενζίνη είναι ένα πτητικό (δηλαδή, εξαερώνεται εύκολα) υγρό που παράγεται από την απόσταξη του πετρελαίου. Η καταγωγή της λέξης ξεκινά από τα Αραβικά: luben dgiawi (μτφ: το λιβάνι της Ιάβας). Αρχικά, προσδιόριζε τη μυρωδιά ενός δενδρυλίου (styrax benzoe), που φύεται στην περιοχή της Ιάβας και της Σουμάτρας. Το 1833 ο Γερμανός χημικός E. Mitscherlich θα μετατρέψει το luben dgiawi, σε benjoin (το -lu-, από το luben, θα «κοπεί», γιατί εσφαλμένα θεωρήθηκε ως άρθρο). Έτσι, εξαιτίας αυτού του λάθους δημιουργήθηκε το θέμα μπενζ και απ’ εδώ παρήχθησαν πολλές λέξεις, όπως: βενζόη (το φυτό), βενζόλη, βενζίνη, βενζινοκινητήρας, βενζιναντλία (πρωτοεμφανίστηκε το 1905, από την S.F. Bowser & Co), βενζινάδικο και πολλές άλλες.

Πηγή: 24grammata.com.