Αχιλλέας - Μεταξύ μύθου και πραγματικότητας

Γράφει ο συγγραφέας κ. Νίκος Μπατσικανής

Η απόφαση της εκστρατείας εναντίον της Τροίας, πάρθηκε αρκετά χρόνια νωρίτερα από την πραγματοποίησή της.

Η θεά Θέτιδα, γυναίκα του βασιλιά της Φθίας, Πηλέα, μητέρα του Αχιλλέα, ο οποίος, τότε, ήταν περίπου 15 ετών, πήγε το γιο της στη Σκύρο, όπου βασίλευε ο αδελφός της Λυκομήδης, που είχε μόνο κόρες. Ξέροντας πως το παιδί της δεν είναι αθάνατο, όπως η ίδια, αλλά τρωτό, έστω και στην φτέρνα, το σημείο απ’ όπου τον κρατούσε όταν τον είχε βαπτίσει στα νερά της Στύγας (Στυγός), φοβόταν πως στον πόλεμο θα κινδύνευε να σκοτωθεί και ήταν ο μονάκριβός της. Εκεί, τον έκρυψε μέσα στη βασιλική αυλή, ανάμεσα στις κόρες του, λέγοντας στο Λυκομήδη πως τον προορίζει για μελλοντικό γαμπρό του (στις βασιλικές οικογένειες συνηθίζεται γάμος μεταξύ συγγενών).

Στο σύζυγό της είχε πει πως τον άφησε εκεί, για να γνωριστεί με τις κοπέλες και να διαλέξει την καλύτερη. Ενώ, ζήτησε από τον αδελφό της να μη μάθει τίποτα ο γιος της για τον πόλεμο, γιατί η ίδια γνώριζε την αγάπη του στις πολεμικές τέχνες.

Στο παλάτι, ο Αχιλλέας ανατράφηκε μαζί με τις θυγατέρες του βασιλιά και συνδέθηκε ερωτικά με τη μία από αυτές, η οποία λεγόταν Δηιδάμεια. Από την ένωσή τους γεννήθηκε, αργότερα, μετά την αναχώρηση του Αχιλλέα από εκεί, ο γιος τους Νεοπτόλεμος, αυτός, δηλαδή, που «ανανεώνει τον πόλεμο», ή Πύρρος, που σήμαινε κοκκινομάλλης, έχοντας πάρει το χρώμα των μαλλιών της μητέρας του.

Από τη γενιά, δε, του Νεοπτόλεμου, απόγονος ήταν η μάνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα, κόρη του βασιλιά των Μολοσσών της Ηπείρου.

Ένα χρόνο πριν την εκστρατεία, έγινε γενική επιστράτευση όλων των Ελλήνων που ήταν πάνω από 18 ετών, όσο είχε φτάσει, πια, και ο Αχιλλέας, μα ο ήρωας ήταν άφαντος, και κανείς δε γνώριζε πού βρισκόταν. Οι φήμες τόν έφερναν στη Λοκρίδα, τόπο του στενού του φίλου, μα και συγγενή του, πρίγκιπα Πατρόκλου.

Έτσι, ο Αρχιστράτηγος των Ελλήνων Αγαμέμνονας ανέθεσε στο βασιλιά της Ιθάκης, τον πανούργο Οδυσσέα, να βρει τον Αχιλλέα, που από τα εφηβικά του χρόνια είχε ξεχωρίσει για τη ρώμη και την ομορφιά του.

Επί πλέον, ήταν γνωστό πως η αρματωσιά του είχε κατασκευαστεί από το θεό Ήφαιστο, κατόπιν παραγγελίας της Θέτιδας, ενώ τα βέλη, το κοντάρι και το σπαθί του ήταν πολύτιμα όπλα, στα δυνατά χέρια του, στον πόλεμο που θα γινόταν.

Ο Οδυσσέας, αφού περιπλανήθηκε στη Φθία και συγκέντρωσε πληροφορίες, κατέληξε στη Σκύρο. Εκεί, μεταμφιεσμένος σε πραματευτή, πουλούσε μεταξωτά υφάσματα, χτένες και γυναικεία διακοσμητικά (μπιζού). Φτάνοντας στο παλάτι, έτρεξαν οι κόρες του βασιλιά ν’ αγοράσουν διάφορα στολίδια. Τότε έβγαλε κι ένα σπαθί και το έδειχνε, αλλά κανένα κορίτσι δεν ενδιαφερόταν γι’ αυτό, εκτός από τον Αχιλλέα, ο οποίος, με λαχτάρα, έτρεξε και ζήτησε να το αγοράσει εκείνος. Αυτό ήταν. Η αποκάλυψη έγινε αμέσως, κι ο νεαρός πήγε, αρχικά, στη Φθία, απ’ όπου, με πενήντα καράβια έφτασε, μετά από τις αναγκαίες προετοιμασίες, λίγες μέρες μετά, στην Αυλίδα, για να φύγουν όλοι οι Έλληνες, μαζί, για την Τροία. Ο όρμος από τον οποίο σαλπάρισε ο ήρωας, ονομάζεται στην Σκύρο και σήμερα Αχίλλι.

Πριν την αναχώρηση, για το Ίλιον, ο αρχιστράτηγος Αγαμέμνονας, με το πρόσχημα πως θα τον παντρέψει με την κόρη του Ιφιγένεια, την έφερε στην Αυλίδα, αλλά, κρυφά από τη γυναίκα του και μάνα της Κλυταιμνήστρα, προσπάθησε να τη θυσιάσει (σύμφωνα με την εντολή του μάντη Κάλχα) στους θεούς, ώστε να τους εξευμενίσει, και να φυσήξει ούριος άνεμος για τα πανιά των Ελληνικών πλοίων (τραγωδία: «Ιφιγένεια εν Αυλίδι»). Η δυσμένεια των θεών οφείλονταν στο γεγονός πως ο βασιλιάς των Μυκηνών είχε σκοτώσει, παλαιότερα, στο κυνήγι, το αγαπημένο ελάφι της θεάς Άρτεμης. Στη διάρκεια της θυσίας, η θεά, βεβαιωμένη για τη μετάνοια του Αγαμέμνονα, γλίτωσε τη θυγατέρα του από το θάνατο, στέλνοντάς την να ζήσει στην Ταυρίδα (τραγωδία: «Ιφιγένεια εν Ταύροις»), όπου η νεαρή παρθένα διετέλεσε ιέρεια στο ναό της.

Το προηγούμενο γεγονός αποτελεί κομβικό σημείο για τον κύκλο: Τραγωδίες του Μύθου των Ατρειδών, δηλαδή, της γενιάς του Ατρέα, καθώς η σύζυγος του Αγαμέμνονα, βασίλισσα Κλυταιμνήστρα, δε συγχώρεσε ποτέ τον άντρα της για την απώλεια της κόρης της. Στη διάρκεια του Τρωικού πολέμου και της απουσίας του βασιλιά, εκείνη συνήψε ερωτική σχέση με τον αδελφό του Αίγισθο, και, με την επιστροφή του Αγαμέμνονα, τόν δολοφόνησαν, από κοινού. Ακολούθησε και το δικό της σκότωμα από τα παιδιά της (τραγωδίες: Ηλέκτρα, Ορέστης, Χοηφόρες, Ευμενίδες) και όσα τραγικά επιπλέον.

Ο άλλος σημαντικός κύκλος της Ελληνικής Τραγωδίας αφορά το Μύθο των Λαβδακιδών (Θήβα, Οιδίπους, Αντιγόνη, Ισμήνη, Επτά επί Θήβας). Μεμονωμένες τραγωδίες είναι: Μήδεια, Πέρσες, Τρωάδες κ.ά.

Ένα από τα στοιχεία του Αρχαίου Δράματος, αποτελεί το γεγονός ότι ποτέ δε γίνεται φόνος «επί σκηνής», ενώ γνωστά είναι και τα: «ο από μηχανής θεός» και η κάθαρση.

Οι τρεις μεγάλοι τραγικοί ποιητές μας (Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης) και ο Αριστοφάνης, στην Κωμωδία, άφησαν διαχρονική και Οικουμενική κληρονομιά, στην Ανθρωπότητα, τα έργα τους. Σε αυτά, πρώτοι, στον Κόσμο, καταπιάστηκαν με μεγάλα θέματα (έρωτα, θάνατο, ανθρώπινες σχέσεις, πόλεμο, ειρήνη κ.λπ.), ενώ έμειναν παγκοσμίως γνωστά: το «Οιδιπόδειο σύμπλεγμα», που αφορά τη σχέση πατέρα – κόρης (Οιδίποδας - Αντιγόνη), αλλά στις τραγωδίες τους πρωτοπαρουσιάστηκε και αυτό μητέρας – γιου (Κλυταιμνήστρα - Ορέστης).