Κριτική Θεατρικού Έργου

«ΤΑΞΙΔΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΠΟΤΕ», του Φερνάντο Πεσσόα.
Σκηνοθεσία: Χρήστος Γαλάνης. Ερμηνεία: Χρήστος Γαλάνης.
Μετάφραση: Άννυ Σπυράκου. Επιλογή κειμένων: Ειρήνη Στάθη.
Μουσική επιμέλεια: Λουκάς Αγγελίνας.
Επιμέλεια χώρου, κοστούμια: Νατάσα Μπουκλαρή.
Φωνή «Οφέλια»: Μαρία Παντελάκη.

Γράφει ο Νίκος Μπατσικανής, συγγραφέας-ποιητής

Εξομολογητικός μονόλογος ενός άντρα, που αναφέρεται στον ίδιο τον Φερνάντο Πεσσόα. Ο ήρωας είναι ένα ιδιαίτερο άτομο (όπως ήταν και ο Πορτογάλος συγγραφέας στη διάρκεια του σύντομου βίου του). Οι επιλογές του, συνειδητές κι εντελώς διαφορετικές από των γύρω του, τον απομακρύνουν από όλους, οδηγώντας τον στη μοναξιά. Παραιτούμενος από κάθε τι, με αυτοκαταστροφικό τρόπο, διακόπτει και τη μόνη χαρά – ελπίδα του: την πλατωνική κι εξ’ αποστάσεως «σχέση» του με τη μοναδική γυναίκα (Οφέλια) που «υπήρξε» στη ζωή του. Η συναίσθηση του «ποιος είναι», αυτός ο πανέξυπνος άνθρωπος, τον κάνει να φέρνεται έτσι, ή να οδηγεί τα γεγονότα όπου εκείνος θέλει. Ένα άτομο που πιστεύει στη Μοίρα και είναι παραιτημένος σε ό,τι εκείνη φέρνει. Αξίωμα της ζωής του: «Δεν είμαστε αυτό που είμαστε, αλλά ό,τι νομίζουμε πως είμαστε». Γιατί, λοιπόν, να προσπαθήσει, αφού η ενεδρεύουσα ξαφνική ανατροπή θα οδηγήσει τα πράγματα εκεί που αυτή θέλει; Οι μεγάλες φορτίσεις του, στο μεταίχμιο παραλογισμού και ειμαρμένης, αποκαλύπτουν και πτυχές της καθημερινότητας που μας ματώνουν και στις μέρες μας: έλλειψη αγάπης, ιδανικών, ονείρων, αξιών… που ορισμένους τούς οδηγούν σε απομόνωση, περιθωριοποίηση και αντίδραση, όπως ο Φερνάντο Πεσσόα, που χάθηκε μόλις 46 ετών, διαλυμένος από το ποτό.

Το έργο φωτίζει πολλά προβλήματα της εποχή μας, καθώς ο ηθοποιός Χρήστος Γαλάνης, μέσα από την αφήγησή του, προσπαθεί να βρει φωτεινά μονοπάτια, παρά τα όσα παράδοξα καταθέτει ο συγγραφέας. Στην αξιέπαινη προσπάθειά του συνετέλεσαν, σε μεγάλο βαθμό, και τα υπόλοιπα στοιχεία της παράστασης, όπως: μουσική, σκηνικό, κοστούμια, φωτισμοί, καθώς ανέδειξαν το ονειρικό τοπίο, μέσα στο οποίο ακούστηκε πιο σπαρακτικός ο λυγμός του ερμηνευτή (και του Πεσόα).

Φερνάντο Πεσσόα (Fernando António Nogueira de Seabra Pessoa) 1888 - 1935: Πορτογάλος ποιητής και συγγραφέας. Γεννήθηκε στη Λισσαβόνα. Χάνοντας σε νεαρή ηλικία τον πατέρα του, αναγκάστηκε να ακολουθήσει την ξαναπαντρεμένη μητέρα του στη Νότια Αφρική, όπου σπούδασε Αγγλικά, γνωρίζοντας, σε βάθος, και την Αγγλική Λογοτεχνία. Επέστρεψε στη γενέτειρά του 17 ετών και ανέλαβε την εμπορική αλληλογραφία εμπορικών οίκων του λιμανιού.

Οι ιδιόμορφες απόψεις του εκφράζονται, με μοναδικό – συγκλονιστικό τρόπο, από τα ακόλουθα αποσπάσματα κειμένων του: «Εγώ, τη μέρα, είμαι ένα τίποτα και τη νύχτα είμαι εγώ». «Αν η καρδιά μπορούσε να σκεφτεί, θα σταματούσε». «Δεν παραπονιέμαι για τη φρίκη της ζωής. Παραπονιέμαι για τη φρίκη της δικής μου ζωής». «'Ό,τι είναι αγωνία το βλέπω. Κι ό,τι είναι χαρά δεν το νιώθω». «Ζω πάντα στο παρόν. Το μέλλον δεν το γνωρίζω. Το παρελθόν δεν το έχω πια». «Ποτέ δεν αγαπάμε κανέναν. Αγαπάμε αποκλειστικά την εικόνα που διαμορφώνουμε για κάποιον. Αυτό που αγαπάμε είναι μια δική μας κατασκευή. Στην ουσία δεν αγαπάμε παρά τον εαυτό μας». «Απαλλαγείτε από το παιδαριώδες σφάλμα της αναζήτησης του νοήματος των πραγμάτων και των λέξεων. Τίποτα δεν έχει νόημα». «Η ζωή μού φέρνει μια ακαθόριστη ναυτία κι η μετακίνησή μου την επιδεινώνει». «Η μοναδική τραγωδία είναι η αδυναμία μας να συλλάβουμε τον εαυτό μας στην τραγικότητά του».
Μετά το θάνατό του, βρέθηκαν 27.453 χειρόγραφά του, από τα οποία μεγάλο μέρος δεν έχει μελετηθεί, ακόμα. Αν και γνωστός στους Λογοτεχνικούς κύκλους της χώρας του, οι Πορτογάλοι άργησαν να αναγνωρίσουν, στο πρόσωπό του, τους πόθους και τις αγωνίες τους, αλλά και να τον τιμήσουν ως τον εθνικό τους ποιητή.

Θέατρο «Κέλυφος», Αμφικτύωνος 17 και Βασίλης, Θησείο. Τηλ.: 2103410820.

Παραστάσεις: Παρασκευή, Σάββατο 21.15, Κυριακή 20.15.
Τιμές εισιτηρίων: € 15, φοιτητικό: € 7. Διάρκεια: 80'

Ιστοσελίδα του κ. Νίκου Μπατσικανή